Czy bojkot plastikowych słomek ma sens?

Działania w zakresie ochrony środowiska są niezwykle ważne, a jednym z najważniejszych kwestii jest walka z problemem związanym z nadmiernym zużyciem plastiku. Wydaje się, że jednym z pierwszych kroków, jakie można podjąć, jest bojkotowanie plastikowych słomek. Warto jednak zastanowić się, czy ta decyzja ma realny wpływ na zmniejszenie zanieczyszczenia oceanów i mórz.

Dyrektywa unijna odnośnie jednorazowego plastiku

W ostatnich latach na szczeblu UE pojawiły się przepisy mające na celu ograniczenie wpływu jednorazowych plastikowych produktów na środowisko naturalne. W maju 2019 roku Parlament Europejski przyjął dyrektywę unijną, która zakłada m.in. stopniowe wycofywanie z obrotu jednorazowych plastikowych produktów, w tym słomek. Od lipca 2021 roku wchodzą w życie kolejne ograniczenia. Przykładowo – zakaz sprzedaży jednorazowych plastikowych talerzyków, sztućców i słomek w sklepach, restauracjach czy kawiarniach. Dyrektywa unijna ma na celu zminimalizowanie liczby odpadów, zwłaszcza tych wyrzucanych do oceanów i morzy. To zdecydowanie stanowi ważny krok w kierunku ochrony naszej planety.

Także polski rząd podejmuje nareszcie działania na rzecz zmniejszenia ilości plastiku. 27 kwietnia 2023 roku prezydent RP w końcu podpisał ustawę o jednorazowym plastiku. Wprowadza ona m.in. zakaz sprzedaży i dystrybucji jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych, w tym plastikowych słomek.

Słomka jako symbol ruchu zero waste – czy może być szkodliwym symbolem?

Słomki stały się jednym z symboli ruchu zero waste, który dąży do zmniejszenia ilości odpadów i zanieczyszczeń. Wielu zwolenników zero waste uważa, że jednorazowe plastikowe słomki są niepotrzebnym dodatkiem do naszych napojów, a ich szkodliwe skutki dla środowiska naturalnego są znaczne.

Jednakże, istnieje ryzyko, że skupienie się jedynie na bojkocie jednorazowych słomek może wpłynąć negatywnie na dalsze postępy w dziedzinie zero waste. Ludzie mogą uważać, że wykonali już wystarczająco dużo poprzez rezygnację ze słomek i nie będą skłonni do podejmowania dalszych działań.

Niemniej jednak, według raportów naukowych, jednorazowe plastikowe słomki należą do najczęściej wyrzucanych przedmiotów, które trafiają do oceanów i mórz. Tam stanowią poważne zagrożenie dla ekosystemów wodnych. Bojkot jednorazowych słomek, choć moim zdaniem nie powinien być traktowany jako cel sam w sobie, może być ważnym krokiem w walce ze zanieczyszczeniem środowiska.

Plastik w oceanach – dlaczego to taki problem?

Plastik w oceanach stanowi poważny problem ze względu na jego niezwykle długie rozkładanie się oraz skutki dla ekosystemu morskiego i ludzi. Wiele zwierząt, takich jak żółwie, delfiny, foki czy ptaki mogą pomylić plastik z pożywieniem. A to może doprowadzić do zatkania ich przewodu pokarmowego lub innych poważnych problemów zdrowotnych.

Ponadto, rozpadający się plastik uwalnia szkodliwe substancje chemiczne. Mogą one zanieczyścić wodę i wpłynąć na zdrowie ludzi, spożywających zanieczyszczone ryby i owoce morza. Oprócz tego, utrzymywanie czystości oceanów jest niezwykle ważne dla klimatu, ponieważ ocean pełni kluczową rolę w regulowaniu temperatury na Ziemi. Dlatego tak ważne jest, aby działać i zmniejszać obecność plastiku w oceanach (i w swoim życiu!).

Główny problem plastiku w oceanach i morzach to sieci rybackie

Według danych UN Environment Program, rocznie do oceanów trafia nawet 8 milionów ton plastiku. W wyniku tego, w oceanach i morzach gromadzi się obecnie około 150 milionów ton plastikowych odpadów!

Warto jednak zaznaczyć, że problem plastiku w oceanach to nie tylko kwestia jednorazowych produktów, takich jak słomki czy kubki. Według raportu opublikowanego przez Ellen MacArthur Foundation, aż 78% plastiku, który trafia do oceanów, pochodzi z przemysłu rybackiego, zwłaszcza z sieci rybackich. To właśnie sieci stanowią główny problem, a nie jednorazowe produkty.

Jednakże, pomimo tego, że kraje należące do ONZ do spraw Wyżywienia i Rolnictwa wprowadziły przepisy kładące odpowiedzialność na firmy, które zgubią lub porzucą sieci rybackie, niektóre kraje nie są w stanie zrealizować tych wymagań. W krajach biednych brakuje narzędzi i instytucji umożliwiających utylizację i zarządzanie odpadami w zrównoważony sposób. Śmieci więc często trafiają do rzek i w konsekwencji do oceanów. Dlatego walka z zanieczyszczeniem oceanów wymaga też zwalczenia biedy. Powinniśmy pomóc biedniejszym krajom w budowaniu infrastruktury pozwalającej na zwalczanie problemu u jego źródła.

Ponadto, ograniczenie przemysłowej hodowli ryb i konsumpcji ryb jest równie ważne. Takie działanie ma większy wpływ na walkę ze zanieczyszczeniem oceanów niż rezygnacja z plastikowych słomek czy jednorazowych foliówek.

No i poza tym, aby osiągnąć rzeczywistą zmianę i rozwiązania globalnych problemów, potrzebne są działania instytucjonalne, rządowe i polityczne. Powinniśmy więc naciskać na korporacje i rządzących, by wprowadzali realne zmiany.

Jakie działania możemy podjąć, by zmniejszyć ilość plastiku w oceanach?

Walka z plastikiem w oceanach nie polega wyłącznie na rezygnacji z plastikowych słomek. Istnieje wiele sposobów, aby włączyć się w walkę z tym problemem. Tak jak już wspomniałam w poprzednim akapicie – kluczowe jest ograniczenie spożycia ryb, co przyczynia się do zmniejszenia popytu na przemysł rybacki.

Warto też wspierać organizacje, które zajmują się oczyszczaniem oceanów, takich jak Fundacja Mare.

Fundacja Mare to organizacja non-profit, która działa na rzecz ochrony środowiska morskiego i poprawy warunków życia zwierząt wodnych. Głównym celem fundacji jest redukcja poziomu zanieczyszczeń w wodach morskich (szczególnie naszego rodzimego Bałtyku) poprzez prowadzenie działań edukacyjnych, badawczych i aktywistycznych. Fundacja Mare prowadzi kampanie informacyjne i edukacyjne na temat zagrożeń dla środowiska morskiego, w tym dotyczące problemu plastiku w oceanach, a także organizuje różnego rodzaju akcje sprzątania wybrzeża. Fundacja jest także zaangażowana w ochronę zagrożonych gatunków morskich, takich jak foki czy delfiny, i wspiera projekty badawcze dotyczące m.in. zachowania ryb w ich naturalnym środowisku. Dzięki swojej działalności Fundacja Mare przyczynia się do poprawy stanu wód morskich i zwiększenia świadomości społecznej na temat potrzeby ochrony środowiska morskiego.

Mimo wszystko, warto także zrezygnować z jednorazowych produktów, zwłaszcza podczas wakacji nad morzem czy na plaży. Warto zabrać ze sobą szklaną butelkę, kubek termiczny i sztućce, dzięki czemu zminimalizujemy ilość odpadów. Na plażę zabrać ze sobą własne jedzenie, zamiast kupować w przybrzeżnych barach, na jednorazowych talerzykach.

Patrzmy szerzej

Choć plastikowe słomki stanowią tylko niewielką część problemu związanego z zanieczyszczeniem plastikiem, ich eliminacja z naszej codziennej konsumpcji może pomóc w zmniejszeniu ilości odpadów plastikowych. Aczkolwiek, aby w rzeczywistości rozwiązać problem zanieczyszczenia plastikiem, musimy zwrócić uwagę na większe problemy, takie jak opuszczone sieci rybackie, brak infrastruktury do utylizacji odpadów i globalny problem ubóstwa. Działając lokalnie, wspierając rodzime organizacje takie jak Fundacja Mare i podejmując świadome wybory zakupowe, możemy przyczynić się do zmniejszenia negatywnego wpływu plastiku na środowisko.

Źródła:

• „Zero Waste: czy plastikowe słomki to problem?” – artykuł na blogu Otwarte Klatki, dostępny na stronie https://www.otwarteklatki.pl/blog/zero-waste-czy-plastikowe-slomki-to-problem
• „Plastic pollution: How fishing is threatening our seas” – artykuł na portalu BBC, dostępny na stronie https://www.bbc.com/news/science-environment-45640706
• „Plastic waste inputs from land into the ocean” – artykuł naukowy opublikowany w czasopiśmie „Science”, dostępny na stronie https://science.sciencemag.org/content/347/6223/768.full
• Strona internetowa Fundacji Mare, dostępna na stronie https://fundacjamare.pl/
• „Plastikowe śmieci w oceanach” – artykuł na stronie Greenpeace https://www.greenpeace.org/poland/projekty/134/plastikowe-smieci-w-oceanach/
• „Single-use Plastics: A Roadmap for Sustainability” – artykuł na stronie UN Environment Programme, dostępny na stronie https://wedocs.unep.org/bitstream/handle/20.500.11822/25496/singleUsePlastic_sustainability.pdf?sequence=1&isAllowed=y